De federale regering van deelstaten van Duitsland zijn aanbeland in een soort machtsvacuüm. Nadat bondskanselier haar strengere Paaslockdown vorige week moest intrekken, houden de 16 deelstaten en het Kanzleramt elkaar in een soort van houtgreep. Intussen groeien de besmettingscijfers in een rap tempo, gedreven door met name de extra besmettelijke Britse mutant. Waar enkele deelstaten met Merkel om die reden pleiten voor een strenge lockdown, willen andere deelstaten juist versoepelen.
Na de excuses voor het overhaaste Paaslockdownplan, ging Merkel afgelopen weekend in de tegenaanval in de talkshow van Anne Will. Daar liet ze weten ‘desnoods’ te zullen ingrijpen. “Ik zal niet zomaar blijven toekijken, terwijl de besmettingscijfers straks oplopen naar 100.000 infecties per dag.” Een regelrecht ‘Kampfansage’ richting de deelstaten die de afgesproken ‘noodrem’ weigeren om te zetten, zoals Berlijn. Maar ook Noordrijn-Westfalen, waar premier Armin Laschet zich als nieuwbakken CDU-voorzitter probeert te positioneren als opvolger van Merkel.
- Derk Marseille duidt het machtsspel op BNR Nieuwsradio
Dreiging van de bondskanselier richting de deelstaten
De Infektionsschutzgesetz (infectiebeschermingswet) telt 17 coronamaatregelen (§ 28a), maar of deze worden toegepast, wordt uiteindelijk door de deelstaatregeringen bepaald. De vraag is nu, kan Merkel die deelstaatparlementen omzeilen?
De ‘dreiging’ van de bondskanselier moet je serieus nemen, schrijft juridisch journalist Christian Rath van de taz. De Bondsdag kan per wet ervoor zorgen dat de federale regering de deelstaten een lockdown oplegt. In het bovenstaande artikel beschrijft Rath welke stappen Merkel kan ondernemen. Het meest kansrijk is het concretiseren van de coronamaatregelen in de nu vrij ‘vage’ infectiebeschermingswet. In de Bondsraad (vergelijkbaar met de Eerste Kamer, maar met vertegenwoordiging van de deelstaten) is dan een meerderheid nodig, dus niet elke deelstaat hoeft voor te stemmen. “Wanneer de politieke wil er is, zou dit binnen een week zijn om te zetten.”
Ook Zeit Online ziet mogelijkheden voor Merkel. Hun conclusie in deze FAQ in het kort: het zou een regelrechte oorlogsverklaring zijn aan het adres van de deelstaatpremiers. De bondskanselier krijgt hiervoor rugdekking van onder meer de minister van Binnenlandse Zaken Horst Seehofer (CSU), de premier van Beieren Markus Söder, en ook minister van Volksgezondheid Jens Spahn (CDU) pleit inmiddels voor een harde lockdown van 14 dagen.
Toch is het politiek heel riskant, schrijven Bondsdaglid Otto Fricke (FDP) en Duits-Nederlands advocaat Axel Hagedorn.
Würde unterstellen, dass es politisch sehr riskant wäre, diesen Kampf im Bundesrat zu führen. Ich gehe davon aus, dass die Drohung Effekt haben wird. Oder?
— Axel Hagedorn (@axhagedorn) March 29, 2021
Strenge lockdown versus versoepelen
Tegengas komt er onder meer van Armin Laschet (CDU), premier van Noordrijn-Westfalen en landelijk CDU-partijvoorzitter die hoopt om namens CDU en CSU de Kanzlerkandidat te worden voor de Bondsdagverkiezingen in september. Hiervoor moet hij het wel eens worden met Markus Söder, die CSU-partijleider is. Laschet vindt dat Noordrijn-Westfalen de noodrem ondanks de stijgende besmettingscijfers niet hoeft om te zetten, omdat de meest bevolkingsrijke deelstaat van Duitsland extra strenge testvoorschriften hanteert.
Omdat de besmettingen nu ook onder jongeren en kinderen toenemen, klinken steeds meer geluiden om een harde lockdown door te voeren, zoals in dit commentaar van Der Spiegel.
Wat kan Duitsland nog doen om het virus in te dammen? Allereerst natuurlijk sneller vaccineren, zoals ook dit artikel van Tagesschau onderbouwt. Maar het liefst wil Merkel de versoepelingen van begin maart terugdraaien, en eigenlijk nog verder gaan. Want ook toen al stegen de cijfers mede door de Britse mutant. Er is bijvoorbeeld sprake van een avondklok. Ook gaan er geluiden op dat het huidige video-overleg tussen de deelstaten beter zou functioneren wanneer men elkaar persoonlijk zou treffen. Duidelijk is dat de Duitse regering het antwoord nog niet heeft gevonden. De komende dagen moet hier meer duidelijkheid over komen.
