Alleen al discussiëren over nivellering is in Duitsland nog altijd een taboe. Dat werd goed zichtbaar de afgelopen weken in de discussie over wat Duitsland moet doen met de onverwacht hoge belastingmeevallers, schrijft professor voor internationale economie Sebastian Dullien uit Berlijn in Die Zeit.
Het debat volgt keurig de gebaande paden, zegt Dullien. “Conservatieven en brancheorganisaties eisten belastingverlaging. Mensen die links van het midden georiënteerd zijn wilden meer geld voor infrastructuur en onderwijs.” Vanuit Berlijn klinkt het dat het extra geld al een bestemming heeft, maar dat er misschien vlak voor de komende verkiezingen in 2017 nog een belastingverlaging in zit. “Vooral diegenen die nu in de hoogste box zitten zouden daar van kunnen profiteren.”
Verdeling arm en rijk
De sociaal-democratische SPD stelde daarop voor om juist de hoogste inkomens extra te belasten. Het idee werd direct door coalitiepartner CDU van tafel geveegd. Dergelijke plannen zouden economische groei in de weg staan. Dat terwijl er elders in de wereld juist gedebatteerd wordt over een betere verdeling tussen arm en rijk. Juist een betere verdeling zou voor een meer robuuste en stabiele groei zorgen.
Dullien: Zo gevaarlijk zijn de ideeën van Piketty niet.
Over heel de wereld wordt gesproken over het boek van de Franse econoom Thomas Piketty. In zijn boek Capital in the Twenty-First Century beschrijft hij een lijst aan instrumenten die inkomensongelijkheid zouden kunnen tegengaan. Daarbij noemt hij een hogere topbelasting en het opheffen van het bankgeheim.
Het IMF concludeerde in januari dat economieën waar bezit beter verdeeld is sneller groeien dan waar de ongelijkheid groter is. “Zo gevaarlijk links zijn de ideeën van Piketty dus niet”, schrijft Dullien. Volgens de professor wordt in Duitsland het mantra hooggehouden dat de rijken minder hun best zullen doen wanneer ze zwaarder belast worden. “Maar van die stelling zijn zelfs veelverdieners buiten Duitsland niet meer zo overtuigd.”
De Britse financieel expert Adair Turner, voormalig directeur van de Confederation of British Industry (CBI), verder bestuursvoorzitter van Merrill Lynch Europe en daarna voorzitter van de Britse financiële waakhond schrijft in zijn boek Economics After the Crisis waarom deze these niet klopt. “Alleen in Duitsland schijnt er rechts van de SPD niemand te zijn die de stelling hogere belastingen voor de hoogste 5% wil verdedigen.”
Zo ongelijk verdeeld als onder de keizer
De cijfers uit Piketty’s databank laten volgens Dullien zien dat Duitsland zeker behoefte heeft aan nivellering: Het aandeel van het inkomen (inclusief kapitaalwinst), die de rijkste 10% van de Duitsers toekomt, is van eind jaren ’60 tot 2007 (jongste cijfers) van ongeveer 30% naar meer dan 38% gestegen. “Ook al kan je Piketty’s cijfers uit de eerste helft van de 20ste eeuw niet helemaal vergelijken met nu: deze inkomensongelijkheid is net zo groot als toen Duitsland 100 jaar geleden nog een keizer had.”
Duitse ongelijkheid
Ook internationaal gezien is Duitsland verre van een gelijke samenleving, zegt Dullien. “Terwijl dat wel het zelfbeeld is.” De professor uit Berlijn wijst op Zweden waar de rijkste 10% nu zo’n 30% van het landelijke inkomen krijgt, in Frankrijk is dat 33%.
De rijkste 1% van Duitsland leven in het bijzonder in overvloed, zegt Dullien. “Die ene procent van de bevolking krijgt 13% van de Duitse inkomsten. Dat is vergelijkbaar met Groot-Brittannië en anderhalf keer zo veel als in Zweden of Frankrijk. En deze bedragen zijn bruto. Omdat de belastingen voor de hoogste inkomens in Duitsland lager zijn, kan de Duitse voorsprong nog groter zijn.”
Volgens Dullien is het verschil tussen arm en rijk in Duitsland net zo groot als onder keizer Wilhelm II.
Rijken meer belasten
Wanneer Duitsland daadwerkelijk de middeninkomens wil ontlasten, dan moet de topbelasting omhoog, vindt de professor. “Verder moet de erfbelasting omhoog en er moet een echte vermogensbelasting komen.” Dullien wil de inkomsten daaruit gebruiken om de sociale bijdragen van werknemers te laten dalen. “Of gebruik het geld om scholen en beroepsopleidingen eindelijk weer eens te verbeteren. De rijken hebben intussen wel bijgedragen aan private scholen.”
Belangrijk is volgens de professor dat Duitsland zich in dit debat weer houdt aan de feiten. “Waar zijn die rijke Duitsers die net als Adair Turner de kritische vraag durven stellen of het werkelijk zo is dat rijken een steeds grotere portie krijgen?”
