Duitsland en Nederland kunnen door slim samen te werken de eiwittransitie versnellen, Smart Farming integreren en de levensmiddelenindustrie klimaatneutraler maken. Agrofoodmakelaar Jochem Wolthuis bouwt bühnes voor Nederlandse foodinnovatie in Duitsland.
Wie door de gangpaden van supermarkten in Duitsland loopt, stuit ongemerkt op steeds meer innovatieve levensmiddelen uit Nederland. Hier is te zien dat de Nederlanders inmiddels veel meer te bieden hebben dan de traditionele eieren, kaas en Frau Antje.
Wanneer men in de Chefetage van REWE of EDEKA wil weten wat de laatste Nederlandse innovaties zijn, dan zijn de lijntjes kort naar drs. Jochem Wolthuis, agrofoodmakelaar Duitsland voor Oost NL in het kader van het exportstimuleringsprogramma GO4EXPORT.
Bij voedselinnovatie beginnen de ogen van Wolthuis te glinsteren. “Of het nu om vers convenience food of om de eiwittransitie, gaat. Er gebeurt zo ontzettend veel, daar ben ik erg enthousiast over.” Duitsland en Nederland kunnen samen een grote rol spelen om voedsel gezonder en klimaat neutraler te maken, zegt hij. “We kunnen de eiwittransitie versnellen.”
Voedselinnovatie uit Nederland
De voedselvertegenwoordiger heeft een zeer goed en persoonlijk netwerk met de directies van grote Duitse retailketens. Zo is hij een veelgevraagd spreker over innovaties en gezonde voeding op grote evenementen voor de retail om werknemers en besluitvormers te inspireren en te motiveren. Hij organiseert ook kennisreizen naar Nederland op verzoek van de Duitse levensmiddelendetailhandel.
Dankzij zijn functie als agrofoodmakelaar is Wolthuis een ideale neutrale verbinder tussen Nederlandse en Duitse bedrijven, wetenschapsinstellingen en overheden. “Mijn rol is het informeren van Nederlandse ondernemers over de Duitse markt en het verbinden van netwerken in beide landen.”
Hoewel Duitsland en Nederland al goede buren zijn, valt er nog voldoende van elkaar te leren, zegt hij. “Niets is zo cultureel bepaald als voedsel. Daar moet ik steeds weer mensen van bewust maken.” Hij noemt als voorbeeld de eetgewoontes rond 16.00 uur ‘s middags. “Duitsers kiezen dan eerder voor zoet; Kaffee und Kuchen, Nederlanders hebben over het algemeen liever een zoute snack. Dat moet je als voedselproducent wel weten wanneer je je product over de grens aan de man wilt brengen. Het heeft consequenties voor je product, marketing en je verpakking.”
Inside kennis over Duitse en Nederlandse cultuur
Dat Wolthuis zo eenvoudig tussen beide culturen laveert, heeft hij te danken aan zijn ouders. “Mijn vader is Nederlands, mijn moeder Duits. Hierdoor zie je dat dingen die in het ene land vanzelfsprekend zijn, in het andere land niet werken. Je hebt inside kennis nodig om dat te snappen.”
Een groot verschil volgens hem is de manier waarop beide landen met onzekerheid omgaan. “Duitsers willen meer zekerheid. Dat betekent dat je aan zo veel mogelijk certificaten moet voldoen, en dit duidelijk communiceert op de verpakking. Je moet Fachkompetenz uitstralen, toon je familietraditie en de herkomst van het product.”
De Nederlandse is eerder getriggerd door nieuwe producten en probeert sneller iets nieuws uit dan een Duitser, zegt hij. “Zo zie je maar dat je als Nederlander niet zomaar succes hebt met iets nieuws in Duitsland. Dan heb je een lange adem nodig.”
Veel van dit soort inside kennis deelt Wolthuis in zijn nieuwsbrief voor Nederlandse ondernemers. “De Duitse taal blijkt in de praktijk toch vaak een drempel. Daarom maak ik Duitse bronnen via mijn nieuwsbrief toegankelijk.”
Wolthuis ziet zichzelf als een verbindingsman met Duitsland. Zoals het contacten leggen met brancheorganisaties, ministeries en het identificeren van sleutelfiguren in de branche. “Vanuit mijn functie kan ik deuren openen in Duitsland die voor individuele Nederlandse bedrijven vaak gesloten blijven. Het is mijn taak om bühnes te bouwen voor Nederlandse bedrijven in Duitsland.”
Zo ziet hij voor Nederlandse bedrijven ook enorme kansen in de foodservice, catering zoals in ziekenhuizen en bedrijfskantines. “Supermarkten draaien een jaaromzet van 180 miljard euro, foodservice doet 70 miljard euro. Een niet te onderschatten doelgroep.”
De agrofoodmakelaar heeft daarom een goed netwerk opgebouwd binnen de foodservice. “Voor hen mocht ik een inspiratiereis naar Nederland in het bijzonder regio Food Valley organiseren. Denk aan de inkopers van IKEA Deutschland, Deutsche Bahn of de cateraar van alle ministeries in Berlijn. Zij willen steeds weer weten wat er in Nederland gebeurt.”
Foodinnovatie testen bij GO2Market in Keulen
Een voorbeeld van zo’n bühne is de testsupermarkt GO2Market in Keulen en Wenen, waar alleen maar nieuwe producten in de schappen liggen waaronder uit Nederland.
Zie het als een reallife marktonderzoekstool, zegt hij. “Als Oost NL en GO4EXPORT steunen we dit initiatief omdat het een mooie manier is om onze netwerken aan elkaar te verbinden. Binnenkort volgt een vestiging in Nederland.”
Ook regelt Wolthuis ruimte voor Nederlandse bedrijven in het vooraanstaande vakblad de Lebensmittel Zeitung. “Daarmee bereik je de beslissers uit de sector, dat is een behoorlijke impact.”
FoodTec Gruppe: Machinebouwers in levensmiddelenindustrie bundelen innovatiekracht
Ook binnen de B2B-wereld brengt Wolthuis Duitse en Nederlandse netwerken bij elkaar. “Met de FoodTec Gruppe bundelen we 10 bedrijven met elk hun specialisme in de levensmiddelenindustrie. Omdat productieprocessen steeds complexer worden, moet je vaker met andere specialisten samenwerken om aan de wensen van een klant te voldoen.”
De FoodTec Gruppe brengt Nederlandse innovatiekracht op de Duitse markt, zegt hij. “Zij hebben als specialisten de ervaring om gezamenlijk complexe uitdagingen aan te pakken. Dat is tegenwoordig geen overbodige luxe.”
Duitse en Nederlandse pioniers in Smart Farming wisselen kennis uit
Het bundelen van kennis en ervaring brengt hem eind september ook naar het ministerie van Landbouw in Berlijn. “Samen bespreken we hoe je landbouwgrond dankzij nieuwe technieken efficiënter kunt gebruiken. Dit thema is met name van belang voor de eiwittransitie. Hoe verbind je krachten tussen Nederland en Duitsland? Vanuit Nederland komt veel innovatie, Duitsland heeft veel meer landbouwgrond voor nieuwe gewassen als lupines. Het gebruik van Smart Farming kan dat proces versterken en en biedt een antwoord op grote uitdagingen in de agrarische sector.”
Zo brengen de koplopers op het gebied van Smart Farming uit beide buurlanden elkaar met steun van Oost NL, de BOM en LIOF sinds enkele jaren werkbezoeken. “De Nederlanders zijn al in Baden-Württemberg en de regio rond Osnabrück geweest. In Nederland hebben we een Duitse delegatie ontvangen.”
Ook pioniers binnen de voedselinnovatie leren elkaar beter kennen. Zo gaan Proveg Deutschland Incubator uit Berlijn en Startlife van de universiteit in Wageningen (WUR) nauwer samenwerken. “Beide partijen hebben een MoU ondertekend om de organisaties dichter bij elkaar te brengen.” Duitsland en Nederland kunnen zo samen optrekken in innovatie om de Proteinewende te versnellen, zegt hij. “Uit dit soort uitwisselingen ontstaan nieuwe ideeën waardoor we sneller stappen zetten.”
Agroinno.eu verbindt Duitse en Nederlandse agrariërs online
Om de uitwisseling buiten de bezoeken om digitaal te versterken is sinds dit voorjaar het platform Agroinno.eu opgericht. “Een grensoverschrijdend platform om de verduurzaming van de landbouw te stimuleren, het eerste platform met een hele gerichte Nederlands-Duitse focus. Er zijn in Duitsland vele grote vakbeurzen, maar die zijn ook heel internationaal.”
Tijdens een tweedaags online symposium ging het onder meer over de impact van nationale wetgeving op innovatie in de agrarische sector. “Het voordeel van digitaal vergaderen is dat je bij wijze van spreken vanaf je tractor jouw visie kunt presenteren.”
Passie voor gezond voedsel en een beter klimaat
De rol als verbinder tussen Duitsland en Nederland past hem goed. “Ik proef in Duitsland altijd de nieuwsgierigheid naar de herkomst van een product. Ze willen echt weten waar het vandaan komt, hoe het wordt gemaakt, wie het maakt. Vanuit mijn rol kan ik daar onafhankelijk en objectief over vertellen.”
Wolthuis zelf heeft een passie voor producten die een positieve bijdrage leveren aan de volksgezondheid en het klimaat. “Daarom ben ik zo dolgelukkig met wat ik doe. Want de Proteine Wende, gezonde voeding en Smart Farming bieden zoveel nieuwe mogelijkheden.” Hij ziet daaruit nog meer nieuwe verdienmodellen ontstaan. “Het verwaarden van reststromen gaat steeds belangrijker worden. Denk bijvoorbeeld aan een startup dat koekjes maakt van bierbostel, een restproduct dat overblijft bij bier brouwen.”
Klimaatbewuste consument verandert de supermarkt
Het duurzaamheidsbewustzijn bij de consument verandert de wereld van de levensmiddelenhandel, stelt Wolthuis. “Stel dat elke supermarkt als uitgangspunt heeft om jou duurzame en gezonde keuzes te laten maken, dan ziet de supermarkt er compleet anders uit. Ga maar eens kijken in de Penny Concept Store in Berlijn Spandau, daar experimenteren ze ermee. In de schappen is ruimte voor kromme groenten, maar ook producten met insecten.”
Dat Nederlandse producten en diensten goed aanslaan is volgens Wolthuis niet zo verwonderlijk. “Nederland is dichtbij, Duitsland kent onze traditie in voedselveiligheid en kwaliteit. Men weet dat we innovatie bieden die je kunt vertrouwen.”
Dat gaat verder dan producten alleen. Hij noemt als voorbeeld een grote leverancier in voorgesneden uien. “Die hebben nu een techniek ontwikkeld waardoor gesneden uien zonder conserveringsstoffen 11 dagen houdbaar blijven. Dat kan alleen maar dankzij ervaring in de techniek en gedegen productkennis.”
