Graffiti spuiten is voor velen een vorm van kunst, zo ook voor graffiti artiest Sem* die de stad Berlijn als zijn canvas gebruikt. Wat hij doet is strikt verboden en niet iedereen is hier even blij mee.
Sinds de val van de Muur in 1989 is Berlijn een hub voor straatkunst. Ruimte en vrijheid voor het delen van visies is er sindsdien altijd geweest en ook vandaag de dag beheerst het de straten van Berlijn.
Graffiti spuiten in Berlijn kan zowel legaal als illegaal. Het Mauerpark in West-Berlijn is een voormalig onderdeel van de Berlijnse Muur. Dit is een locatie waar je legaal aan de slag kan. Dit voorkomt alleen niet dat er illegaal graffiti wordt gespoten. De Deutsche Bahn is een van de bedrijven die veel overlast ervaart. “In 2022 hadden we alleen al in de regionale S-Bahn-treinen in Berlijn zo’n 4000 gevallen van graffiti vandalisme,” aldus een woordvoerder van de Deutsche Bahn.
Het is puur vandalisme
Niet alle bewoners van Berlijn zijn blij met alle graffitiwerken. Berlijner Said ziet de graffiti artiesten liever gaan dan komen. Terwijl hij verwoed een poging doet om de zwarte letters naast de voordeur van zijn appartement in de wijk Pankow weg te krijgen, roept hij dat het ‘puur vandalisme’ is. “Het is niet mooi, het is geen kunst, het is troep.” Als het aan Said ligt, moet alle graffiti van huizen en gebouwen verwijderd worden. “Ga lekker graffiti spuiten op de muren die ervoor bedoeld zijn, maar laat mensen hun woningen met rust. Het kost geld en het is vernieling van andermans eigendom.”
Graffiti heeft ook een boodschap
Dat er boosheid heerst bij de inwoners van Berlijn, begrijpt graffitispuiter Sem (echte naam is bekend bij de redactie) heel goed. “Het is ook gewoon een vorm van vandalisme, daar kan ik niet omheen. Maar voor mij is het meer dan alleen een beetje verf op een muur spuiten. Het is een avontuur en een vorm van artistieke uiting.”
Veel graffiti-artiesten laten politieke boodschappen achter. Het is een manier om woede of onbegrip over maatschappelijke onjuistheden te uiten. “Neem als voorbeeld de Berlijnse graffiti artiest Paradox. Hij heeft de missie om het publiek wakker te maken. Zijn graffititeksten zijn vaak politiek geladen. Ook doet hij levensgevaarlijke dingen zoals abseilen en treinsurfen (hierbij staat iemand op het dak van een rijdende trein of metro) om zijn werken op onbereikbare plekken in de publieke ruimte te laten zien. Of One United Power, ook zij zijn heel bekend in Berlijn.”
Van jongs af aan graffiti spuiten
Sem begon met graffiti spuiten toen hij tien jaar oud was. Hij kwam in contact met deze scene doordat hij vaak ging skateboarden. Graffiti en skaten zijn volgens hem onoverkomelijk met elkaar verbonden. “Ik vond op mijn vaste skatespot een paar halfvolle spuitbussen en toen wilde ik dat ook wel eens uitproberen. Die nieuwsgierigheid, daar is het allemaal mee begonnen.”
Sem raakte er door de jaren heen steeds verder in verzeild en ging steeds vaker op pad om zijn tags (een gestileerde handtekening) te zetten. Met vrienden of alleen. “Ik wist steeds beter wat ik aan het doen was, waardoor ik ook steeds meer risico begon te nemen.” De stad graffiti-hoofdstad Berlijn als canvas is altijd zijn droom geweest. Toen hij een aantal jaar geleden hier naartoe verhuisde, werd dit werkelijkheid.
De wereld van graffiti spuiten is keihard
Dat graffiti spuiten gepaard gaat met veel risico’s blijkt wel uit de verhalen van Sem. “Het is een keiharde wereld. De politie treedt hard op tegen de doorgewinterde graffitispuiters.” Sem maakte zelf meerdere politieachtervolgingen mee. Hij is nog nooit gepakt en heeft nog nooit een boete gekregen. Gelukkig voor hem, want de boetes voor graffiti spuiten zijn niet mals. “De hoogte van de boete is afhankelijk van de grootte en de plek van het graffitiwerk, maar kan in sommige gevallen oplopen tot tien- of zelfs honderdduizenden euro’s.”
Niet alleen de politie vormt een risico voor Sem, ook andere graffiti artiesten kunnen een bedreiging zijn. “Het is een machowereld.” Je moet echt sterk in je schoenen staan als je dit wil doen, volgens Sem. Er heerst heel veel onderlinge concurrentie, en als je de verkeerde voor je hebt, slaan ze je zonder pardon in elkaar. “Je hoort niet op plekken te komen die al geclaimd zijn door andere graffiti artiesten. Je kan dit zien aan de geplaatste tags. Als je dat toch doet, komen ze achter je aan tot de boodschap duidelijk is.”
Voor Sem is het belangrijk dat hij dit in anonimiteit kan blijven doen. “Ik ben me bewust van hoe illegaal graffiti spuiten is. De gevolgen zijn heel erg groot als ik gepakt wordt.” Op de vraag waarom hij dit toch blijft doen, antwoordt hij: “De wereld van straatkunst is echt heel erg gaaf. Kijk eens om je heen, probeer al die graffiti werken en stijlen te herkennen. Er zit zoveel meer achter dan vandalisme en stoerdoenerij.”
