De Duitse Bondsdag is woensdag na jarenlang debatteren tot een compromis gekomen over het aanpassen van de Duitse Media- en Telekomwet, waardoor aanbieders van openbare wifi-netwerken niet langer verantwoordelijk kunnen worden gehouden voor eventuele illegale praktijken op het web door de gebruikers daarvan.
Achterstand
Hierdoor durfden veel horeca-uitbaters geen openbaar wifi-netwerk aan te bieden. Dit wordt als belangrijkste reden gezien waarom Duitsland zo achterloopt wat betreft digitalisering in vergelijking met de rest van Europa. De vraag is alleen of Duitsland eindelijk rijkelijk wordt voorzien van openbaar toegankelijke wifi-netwerken.
Het compromis lijkt in eerste instantie de hordes weg te nemen waardoor Duitsland nog altijd zo achterloopt op de rest van Europa. De afbeelding laat goed het verschil zien tussen ‘wifi-wonderland’ Nederland en ‘wifi-woestijn Duitsland’. Zelfs rurale gebieden in Friesland zijn vaak beter voorzien van vrije internetaansluitingen dan menig deel van Duitsland.
Medialobby en jagende advocaten
Ruim 5 jaar heeft dit onderwerp op de politieke agenda gestaan voordat er een besluit werd genomen. Waarom heeft het zo lang geduurd? Redacteur Ingo Dachtwitz van netzpolitik.org, in Duitsland een toonaangevend platform dat strijdt voor digitale rechten, zegt dat de medialobby voor flinke vertraging heeft gezorgd. Dachwitz: “Vertegenwoordigers van de grote mediabedrijven zoals de film- en de muziekindustrie hebben lang hun best gedaan het voorstel tegen te gaan. Zij willen namelijk hun mogelijkheden om personen te vervolgen en schadevergoedingen te incasseren bij inbreuk op auteursrechten niet laten inperken. Dit heeft voor enorme vertraging gezorgd.”
De wetgeving leidde ertoe dat er in Duitsland een hele business is ontstaan rond advocatenkantoren die namens deze industrie op illegale downloaders jagen. Deze praktijk waarin soms tot duizenden euro’s boete moet worden betaald, heeft veel uitbaters van horeca uiterst schuw gemaakt om nog vrije wifi aan te bieden.
De politieke discussie in de Bondsdag centreerde zich met name rondom het thema beveiliging van het wifi-netwerk. De politici konden het lange tijd niet eens worden of openbare wifi-netwerken met een wachtwoord beschermd moesten worden, om misbruik door derden te voorkomen. Dit voorstel is uiteindelijk tijdens het debat van tafel geveegd.
Europese Hof voor de Rechten van de Mens
Advocaat-generaal Szpunar van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens schreef in zijn advies aan het Hof over de vraag of een aanbieder van openbare wifi verplicht kan worden het netwerk te beschermen met een wachtwoord in de zaak Mc Fadden vs. Sony Music. Hier draait het om een café-eigenaar uit Beieren die in zijn zaak openbaar wifi aanbood. Een onbekende derde heeft via zijn netwerk auteursrechtelijk materiaal verspreid, waarvoor Sony de eigenaar aansprak voor een schadevergoeding.
De zaak ligt bij de rechtbank in München en de rechters hebben zich met vragen tot het Europese Hof gewend. De advocaat-generaal stelt in zijn betoog dat het verplicht beschermen van een wifi-netwerk met een wachtwoord indruist tegen de Europese vrijheden. In dat geval zou er volgens Szpunar een onrechtvaardige onbalans zijn tussen aan de ene kant de bescherming van auteursrechtelijk beschermd materiaal en aan de andere kant de vrijheid van zakendoen.
Te vroeg om te juichen
Met de nieuwe wet worden aanbieders van openbare wifi, zoals caféhouders, gelijkgesteld met de grote internetaanbieders als Vodafone en O2. Zij worden namelijk ook niet verantwoordelijk gehouden en aangeklaagd wanneer een van hun klanten de internetaansluiting misbruikt voor illegale praktijken. Het is echter nog maar de vraag of de wetswijziging niet als een zeepbel uit elkaar gaat spatten.
Er zijn namelijk enkele uitspraken bekend van rechters in Duitsland die stellen dat de grote internetaanbieders ook verantwoordelijk zijn voor de acties van de internetgebruikers. Mocht deze mening algemeen worden overgenomen, dan schieten de kleinere aanbieders van openbare wifi niets op met dit wetsvoorstel. In dat geval is Duitsland terug bij af.
Reden om te juichen is er dus nog niet. Hoewel het compromis groots werd gevierd door de SPD via diverse mediakanalen, is het nog maar de vraag wat de exacte inhoud van het voorstel wordt en of het inderdaad het gewenste effect op de digitalisering heeft. Nu de eerste horde is genomen door de Bondsdag, nu is het nog afwachten wat de Bondsraad er van vindt voor het uiteindelijk voor de volledige goedkeuring naar de Bondsdag komt.
Wir beenden die #Störerhaftung = Rechtssicherheit für WLAN-Betreiber + freies WLAN! Mehr: https://t.co/pm6BL2aZgzpic.twitter.com/VeDz7pZlyV
— SPD Parteivorstand (@spdde) May 11, 2016
SPD vierde alvast het nemen van de eerste horde.
Mocht het wetsvoorstel alsnog sneuvelen, dan betekent dat dat het onderwerp terug op de politieke agenda komt, met lange debatten tot gevolg. De deur die nu op een kiertje staat, wordt dan in het gezicht van het Duitse volk dichtgegooid.
Digitale ongelijkheid
Aanstaande donderdag wordt de definitieve versie van het wetsvoorstel verwacht. Dachwitz van Netzpolitik hoopt dat de beloftes worden waargemaakt. “De Duitse bevolking heeft door dit jarenlange debat lang moeten wachten op digitale sociale gelijkheid. Doordat de Duitse wet het aantal openbare wifi-netwerken tegenwerkte, konden alleen mensen met een dure mobiele databundel altijd verbonden zijn met het internet. Mensen met minder geld zijn voor internettoegang afhankelijk van openbare wifi-netwerken.”
De hoop is dat met het invoeren van de wetswijziging de gratis wifi-netwerken als paddestoelen uit de grond zullen schieten. Met het EK voetbal in aantocht, is het de bedoeling dat het wetsvoorstel snel wordt aangenomen. Er staan 650 wifi-hotspots in Berlijn gereed die alleen nog aangezet hoeven worden. Hiermee kunnen mensen gratis, zonder inloggen en onbeperkt op het internet surfen met hun telefoon of laptop. Vooral op de Fanmeile voor de Brandenburger Tor zullen Duitse fans gretig online willen surfen tijdens het aanmoedigen van die Mannschaft op grote schermen.
Mensenrecht
Toegang tot internet is door de VN in 2011 tot een mensenrecht verheven. Het valt te bezien in hoeverre dit recht kan worden afgedwongen. Duitsland zou met het beschermen van de rechten van wifi-aanbieders in ieder geval een grote stap in de goede richting zetten.
