Vandaag is Heiligabend: in Duitsland de belangrijkste feestdag. Anders dan in Nederland is kerstavond gereserveerd voor het grote feestdiner en de Duitse pakjesavond.
Op zo’n dag komen bij mij altijd veel herinneringen van vroeger naar boven en dit is onlosmakelijk verbonden met de stad waar ik ben opgegroeid: Flensburg. Mijn familie komt er vandaan en mijn vader woont daar nog steeds. Flensburg ligt aan de Duits-Deense grens en iedereen in Duitsland kent Flensburg ondanks dat het amper 100.000 inwoners telt.
In Flensburg zit namelijk het Kraftfahrt-Bundesamt (KBA), waar alle gegevens van automobilisten worden beheerd en in het bijzonder de punten van automobilisten worden opgeslagen als zij verkeersovertredingen hebben begaan. Het KBA is een van de grootste werkgevers in Flensburg.
Flensburg ook bekend vanwege Beate Uhse
Maar dit is niet het enige. Flensburg heeft ook faam bereikt door Beate Uhse, de bekende erotiekhandel, die net afgelopen week failliet is gegaan. De oprichtster van dit bedrijf, Beate Uhse, kwam uit Flensburg en heeft de onderneming vanuit de eigen keukenla in haar woning in Flensburg groot gemaakt. Der Spiegel heeft daarover een zeer lezenswaardig stuk geschreven:
Erotiekketen Beate Uhse meldt faillissement aan. Spiegel heeft een mooi achtergrondverhaal over de vrouw die op vele gebieden pionier was https://t.co/lOySXPruWc
— Duitslandnieuws.nl (@dld_nieuws) December 15, 2017
Ik herinner mij nog goed de discussies thuis bij het eten over een klasgenoot van één van mijn broers die met zijn vriendin begin jaren ‘60 als modellen voor Beate Uhse gingen werken. Het toen zeer preutse Duitsland werd door Beate Uhse wakker geschud en stond daarmee aan het vooravond van de seksuele revolutie.
Flensburg ligt in Sleeswijk-Holstein, een land zonder bergen. De hoogste berg, de Bungsberg, telt maar 167 meter. Men verwacht daarom ook niet dat Flensburg voor fietsers een uitdaging is qua stijgingspercentage. Echter, de Flensburger haven is ontstaan door gletsjers die de aarde hebben opgeduwd waardoor links en rechts van de haven nu ‘bergen’ liggen, die een normale fietser zonder versnellingen toch zeer moeilijk kan beklimmen.
Imposant gymnasium
Flensburg kent ook een van de oudste gymnasia van Duitsland. Toen ik er op het Alte Gymnasium naar school ging, werd het 400 jarige bestaan groots gevierd. Inmiddels bestaat die school al 450 jaar. Een school met heel veel tradities in een ouderwets schoolgebouw. Qua sfeer te vergelijken met het Vossius Gymnasium in Amsterdam waar mijn kinderen nu vertoeven. Echter, het schoolgebouw van het Alte Gymnasium is imposanter en van verre te zien.
Flensburg kent ook een minder mooie periode. Ondanks dat het een havenstad is, vielen er weinig bommen in de Tweede Wereldoorlog. De stad werd echter wel internationaal bekend, toen na de zelfmoord van Adolf Hitler op 30 april 1945 Großadmiral Karl Dönitz de laatste regering van de nazi’s ging leiden vanuit de Marineschule Mürwik in Flensburg. Het duurde maar drie weken, maar het wierp toch een donkere schaduw over de stad.
Stad van de rum
Minder bekend is dat Flensburg ook de bijnaam Rumstadt heeft. In de 18e en 19e eeuw werd vanuit Flensburg en de Flensburger haven eigen geproduceerde rum over de hele wereld verscheept. Er waren maar liefst 20 Rumhäuser waarvan nu slechts één is overgebleven.
Ik ben opgegroeid met Grog. Dat wordt vooral in de winter en bij heel koud weer of verkoudheid gedronken. Het bestaat uit heet water met een scheut(je) rum. Velen doen er dan nog suiker bij. De glazen zijn heel dun en er wordt een glazen staafje in het glas gedaan zodat het glas door het hete water niet zal springen. Als je de Grog vrij heet drinkt, wordt je heel warm van binnen. Ein echtes Heilmittel.
Veel bekender is het Flensburger Bier wat een cultmerk is geworden. Dit is een leuk voorbeeld van een parodie op de bierreclames:
Fries gevoel
Flensburg maakt net geen deel uit van Noord-Friesland en toch voel ik mij een Fries. Of beter, een Noord-Fries. Hiervan ben ik mij pas echt bewust geworden toen ik naar Nederland kwam. Op de een of andere manier kan ik het altijd goed vinden met de Nederlandse Friezen. Ik snap ze gewoon. Recht door zee.
Ik weet waar ze vandaan komen, waar ze naar toe willen en wat hen beweegt. Ik vind het toch frappant hoe een dergelijke cultuur de hele noordelijke kant van de Noordzeekust, over landsgrenzen heen, een belangrijke verbindende factor kan zijn.
Deense invloeden
Tegelijkertijd hebben ook Denemarken en de Deense medeburgers veel invloed op mij gehad. Als kleine kinderen reden wij al regelmatig met mijn ouders de grens over om boodschappen te doen in Denemarken voor melkproducten zoals boter. Het was maar 5 kilometer.
Sowieso gingen heel veel mensen Mercedes-diesel rijden en tankten zij over de grens waar de diesel vele malen goedkoper was. En de Denen kwamen weer in Flensburg boodschappen doen, omdat daar de alcohol weer goedkoper was.
Taxfree boottochtje
Bijzonder opvallend was de tocht met de boot van Flensburg naar Kollund in Denemarken. Dit duurde nog geen 30 minuten, maar op de boot kon je taxfree shoppen. De Denen gingen dus in Kollund aan boord en als zij in Flensburg arriveerden, hadden ze al een behoorlijke borrel gedronken.
Tot op de dag van vandaag zijn de Deense toeristen een belangrijke inkomstenbron voor Flensburg. Als scholieren gingen wij vaak naar schoolfeesten in Denemarken. De Deense meisjes waren losser dan onze vrouwelijke Duitse leeftijdsgenoten en daar was het niet gek dat meisjes van veertien al pijp rookten. Dat maakte op ons wel enige indruk.
Deense minderheid
Wat de meeste mensen niet weten is dat Flensburg pas in 1920 na een referendum aan Duitsland werd toegekend. Daarvoor was het nog Deens. Maar de Deense minderheid in Sleeswijk-Holstein en de Duitse minderheid in Zuid-Denemarken worden door internationale verdragen nog steeds beschermd.
Dit heeft bijvoorbeeld ertoe geleid dat de Südschleswigscher Wählerverband (SSW), een partij waarop vooral door de Deense minderheid in Duitsland wordt gestemd, vrijgesteld is van de kiesdrempel van 5%. Die SSW is altijd met één en soms met twee zetels in het parlement van de deelstaat Sleeswijk-Holstein vertegenwoordigd.
Nostalgische gevoelens bij Flensburg
Ik ben daarom met veel nostalgie aan Flensburg verbonden en ik kom er altijd graag terug. Het is iedere keer net als in het nummer Driving home for Christmas van Chris Rea. Alhoewel, het is vooral in de zomer fantastisch om naar Flensburg en de omgeving te gaan. Je hebt er niet alleen de Oostzee, maar ook de Noordzee. Op de Flensburger Förde kan heel goed gezeild worden. Het is wel moeilijk door de diverse winden, maar je zeilt de hele tijd tussen Denemarken en Duitsland in.
Ik raad dus iedereen aan die op de snelweg A7 van Hamburg richting Denemarken rijdt, één keer de afslag bij Flensburg te pakken en de stad in te gaan. Als je van de Rathausstraße de Museumberg omhoog loopt naar het Städtische Museum begrijp je waarom dit tot kortademigheid kan leiden.
Ik wens iedereen prettige feestdagen en een gezond en voorspoedig jaar 2018.
