Voor de podcast Café Europa van Haagsch College is Derk Marseille de Wahlbeobachter in de aanloop naar de Bondsdagverkiezingen op 26 september 2021. Daarin bespreken Mathieu Segers en Annette van Soest de achtergronden bij het Europese nieuws. Over intriges, macht en het schaakspel tussen Europese kopstukken. Hoe werkt de EU nou echt? En wat merken wij daarvan?
In deze aflevering draait het om het EK Voetbal. Wat zegt de rivaliteit tussen Oranje en het Duitse nationale voetbalelftal over de verhoudingen tussen beide landen? En wie is bepalender voor Europa – Macron of de Franse stervoetballer Mbappé?
Annette en Mathieu werpen samen met Simon Kuper, journalist van The Financial Times, deze keer een blik op het voetbalveld om Europa beter te begrijpen. Want zoals Simon Kuper in zijn boek ‘Voetbal als Oorlog’ schrijft: “Voetbal biedt zo’n goede ingang om de wereld te begrijpen, dat het zonde is om er niks mee te doen.”
Met Derk bespreken Annette en Mathieu het tijdperk na Merkel én Löw, En hoe kan het dat de FDP het ineens zo goed doet in de peilingen?
- Luister naar de aflevering over België. Na 42.25 minuten is de bijdrage over de FDP te horen.
Einde tijdperk Merkel en Löw
Dit is het einde van een tijdperk! Hoeveel lijken Merkel en Löw op elkaar?
Je kunt best een aantal parallellen trekken. Merkel werd bondskanselier in 2005, Löw Bundestrainer in 2006. Allebei waren ze geen grote naam, de verwachtingen waren laag. Toch hebben ze beiden veel gepresteerd, en zijn ze internationaal erkend.
En misschien hebben ze allebei te lang vastgehouden aan verouderde systemen, hebben ze onder publieke druk hun systeem aangepast, en hadden ze misschien allebei beter eerder kunnen afzwaaien. Het respect is hoog in Duitsland, maar veel mensen smachten ook wel naar een frisse wind.
Goede peilingen voor FDP
Als we het dan over de politiek hebben, het verlangen naar frisse wind zag je terug in de uitstekende peilingen voor de Groenen. Die opmars is nu gestokt, de christendemocraten komen weer langszij. Maar in de schaduw van dit tweegevecht doet een andere partij het beter dan ooit in de peilingen. De liberale FDP mag weer voorzichtig dromen van regeringsdeelname.
Wat is er met de FDP aan de hand? Afgelopen halfjaar werd er zelfs nog aan getwijfeld of de liberalen dit jaar wel de kiesdrempel van 5% zouden halen…
Ja, toen schommelde de partij rond de 5%, nu rond de 14%. Het is maar een dagkoers, maar die stijgende trend zet zich nu al maanden voort. Dat heeft diverse redenen, net zoals het dieptepunt van afgelopen herfst goed te verklaren valt.
Eerst dat dieptepunt dan maar, waarom was de kiezer de liberale oppositiepartij zo zat?
Een optelsom van verschillende redenen. En daarvoor moet je even terug naar de vorige Bondsdagverkiezingen in 2017. Toen was het de FDP onder Christian Lindner net weer gelukt om met 10% van de stemmen ruim over de kiesdrempel te springen, na een regeringsperiode van afwezigheid. Er werd onderhandeld tussen CDU, de Groenen en de FDP over een zogenaamde Jamaica-coalitie. Die onderhandelingen waren al heel ver weg, toen Lindner zich met de partij ineens terugtrok: “Beter niet regeren, dan slecht regeren.” . Onbegrijpelijk volgens een groot deel van de achterban, waarna de partij direct halveerde in de peilingen.
Daarop volgde de kwestie Kemmerich in Thüringen, deze FDP’er liet zich met steun van de AfD tot premier kiezen van 5 februari tot 4 maart 2020. Een groot schandaal, want een breuk met het cordon sanitair. Lindner steunde dat in eerste instantie, maar krabbelde toch weer terug. Verder waren er allerlei interne strubbelingen, en werd Lindner verweten dat het te veel een Lindner-show was.
Dat zijn relatief verse wonden, waarom is de stemming nu ineens zo omgeslagen?
Allereerst lijken de interne strubbelingen voorbij. Het is geen Lindner-show meer, ook partijgenoten mogen in de schijnwerpers komen. Bijvoorbeeld de vice-premier van Noordrijn-Westfalen, Joachim Stamp, de nieuwe secretaris-generaal en voormalig minister van Economische Zaken van Rijnland-Palts, Volker Wissing, maar ook de nieuwe vice-voorzitter en voormalig hoofd van de JuLis, Johannes Vogel en de ervaren buitenlandpoliticus Alexander Graf Lambsdorff schoven in beeld. En als kritisch lid van de begrotingscommissie valt Otto Fricke op.
In hoeverre speelt de coronacrisis een rol?
Het falende coronamanagement bij CDU/SPD gaf de Groenen de vleugels, maar in de schaduw dus ook de FDP. De liberalen vielen op met kritische oppositie tegen het coronabeleid van de regering, zonder de extreme hoek in te duiken. Daarbij speelt dat ook de opkomst van de Groenen veel ondernemers angst aanjaagt, die steken nu over naar de FDP. Die angst leverde de liberalen al enkele tonnen op in de partijkas, om tegen de Groenen campagne te voeren.
Tegelijk is de kans heel groot dat de liberalen opnieuw met die Groenen om tafel moeten, hoe gaan ze daar mee om?
Zomaar weglopen van de onderhandelingstafel, zal Lindner niet meer doen. Hij heeft zijn lesje wel geleerd. Hoewel ondernemerspartij FDP aanvankelijk weinig van de Groenen moet hebben, zijn de huidige – veel pragmatischere Groenen een partij waar zeker overeenkomsten mee te vinden zijn. Als het gaat om digitalisering en het moderniseren van de overheid bijvoorbeeld.
Bovendien kan de FDP dan samen optrekken met CDU-leider Armin Laschet die nu premier is van een succesvolle CDU-FDP-regering in Noordrijn-Westfalen. Die banden zijn buitengewoon goed. Op basis van de huidige peilingen gaan de liberalen een mooie zomer tegemoet, en kunnen ze zich dit najaar zomaar terugvinden in een Jamaica-coalitie. Maar ook in een verkeerslichtcoalitie kunnen ze meepraten.
Mochten de liberalen in de coalitie komen, wat betekent dit voor het Europa-beleid van Duitsland?
De banden met de Nederlandse zusterpartijen VVD en D66 zijn uitstekend. Nederland is met twee succesvolle liberale partijen een beetje het beloofde land voor de FDP’ers. Dus hier kan je veel overeenkomsten zien met het Nederlandse wensenlijstje. Kritisch op het Europese begrotingsbeleid, strenge immigratieregels, tegen toetreding van Turkije. Toch een paar verschillen. De FDP is voor een Europees leger, een Europese grondwet. Maar met de FDP in de regering heeft Nederland sowieso een goede ingang in de Duitse politiek in het post-Merkel-tijdperk.
Café Europa en andere Audio
Luister naar andere podcasts van Duitslandnieuws
